Hoe herken ik een hooggevoelige peuter?
Hooggevoelige peuters ervaren de wereld intenser dan andere kinderen. Ze nemen subtiele details waar, voelen stemmingen van anderen haarfijn aan en kunnen snel overweldigd raken door prikkels. Dit kan zich uiten in diepe emoties, sterke reacties op veranderingen en een behoefte aan rust en structuur. Maar hoe herken je of jouw peuter hooggevoelig is? En hoe kun je hem of haar het beste ondersteunen?
Wat is een hooggevoelige peuter?
Hooggevoeligheid is een aangeboren eigenschap en geen stoornis. Een hooggevoelige peuter neemt meer details waar en verwerkt prikkels diepgaand. Dit kan ervoor zorgen dat je kind sneller schrikt van harde geluiden of juist veel emoties van anderen aanvoelt.
Een hooggevoelig kind heeft een sterk ontwikkelde tastzin en een groot empathisch vermogen. Dit betekent dat hij stemmingen en emoties haarfijn aanvoelt. Een gespannen sfeer kan ervoor zorgen dat je peuter zich terugtrekt of juist emotioneel reageert.
Kenmerken van een hooggevoelige peuter
Hooggevoelige peuters hebben vaak een opmerkzaam karakter. Ze nemen details in hun omgeving waar die anderen misschien niet opvallen. Dit betekent dat ze veel nadenken voordat ze een actie ondernemen.
Daarnaast hebben ze moeite met harde geluiden en drukke omgevingen. Ze kunnen snel overprikkeld raken en hebben tijd nodig om nieuwe situaties te verwerken. Dit zie je bijvoorbeeld terug bij het wennen op een kinderdagverblijf of het maken van nieuwe vrienden.
Hoe ontstaat hooggevoeligheid?
Het is nog niet helemaal duidelijk hoe hoogsensitiviteit ontstaat. Waarschijnlijk heeft het te maken met het gebied in de hersenen dat prikkels verwerkt om een oorzaak-gevolganalyse te maken. Dit gebied noem je de frontale cortex. Als je hersenen hun analyse hebben uitgevoerd, kan je overgaan tot handelen.
Bij iemand die hoogsensitief is, reflecteert het brein waarschijnlijk langer op prikkels, waardoor het langer duurt om tot actie over te gaan. Daarnaast is het brein van een HSP gevoeliger voor prikkels, waardoor een hooggevoelig kind meer opmerkt dan een ander kind.
Dit is ook de reden dat HSP’ers sneller moe worden van prikkels: hun brein krijgt er meer binnen en verbruikt meer energie met het verwerken van de dingen die ze zien, horen, ruiken of voelen.
Emotionele intensiteit en prikkelverwerking
Een hooggevoelige peuter verwerkt emoties en prikkels op een diepere manier. Dit betekent dat ze sterker reageren op gebeurtenissen, zoals verdrietige scènes in een boek of film. Ze kunnen zelfs huilen omdat ze zich volledig inleven in een situatie.
Omdat hun brein alle informatie grondig verwerkt, kan het kiezen uit meerdere opties lastig zijn. Twee of drie keuzes aanbieden helpt om overbelasting te voorkomen. Dit geldt ook voor afscheid nemen; geef je kind de tijd om te wennen aan een nieuwe situatie.
Hoe help je je hooggevoelige peuter?
Overprikkeling verloopt in verschillende fases. Als ouder kun je dit op tijd bijsturen door de juiste signalen te herkennen en aan te pakken. Zo kun je ervoor zorgen dat de overprikkeling afneemt in plaats van erger wordt. Let op signalen zoals rusteloosheid, huilbuien of driftbuien. Zodra je merkt dat je kind overprikkeld raakt, bied dan een rustige omgeving aan. Vermijd drukte en laat je kind even op adem komen. Dit voorkomt dat de spanning verder oploopt.
Het belangrijkste is om je peuter te ondersteunen door begrip en geduld te tonen. Neem de tijd om met je kind te praten over gevoelens en geef hem ruimte om emoties te verwerken. Bied voldoende rustmomenten en laat je kind zichzelf zijn. Door een liefdevolle en geduldige aanpak voelt je peuter zich gehoord en begrepen. Dit helpt bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen en emotionele veerkracht.
Biedt structuur aan
Een hooggevoelige peuter heeft behoefte aan een veilige en gestructureerde omgeving. Ze voelen zich prettig bij routine en voorspelbaarheid. Grote veranderingen kunnen stress opleveren en tijd kosten om te verwerken.
Door duidelijk te communiceren over wat er gaat gebeuren, help je je kind om zich beter voor te bereiden. Dit kan bijvoorbeeld door een dagplanning te maken of samen de dag door te nemen. Zo voelt je kind zich veilig en weet hij wat hij kan verwachten.
Hoe een hooggevoeligheidscoach kan helpen
Een hooggevoeligheidscoach helpt ouders en kinderen om beter om te gaan met hooggevoeligheid. Dit kan door middel van begeleiding, coaching en praktische tools.
Een coach leert je hoe je hooggevoeligheid herkent en hoe je hier effectief op kunt inspelen. Dit helpt je om je kind te ondersteunen zonder dat het overweldigend wordt.
Workshop: omgaan met overprikkeling
Speciaal voor ouders van hooggevoelige peuters biedt Jorieke Kroeze een online workshop “nooit meer meltdowns” aan over overprikkeling. In deze workshop leer je hoe je signalen van overprikkeling herkent en hoe je hierop kunt inspelen.
Het mooie van deze workshop is dat je een werkboek ontvangt, zodat je na afloop samen met je kind kunt werken aan het herkennen en voorkomen van overprikkeling. Zo leert je kind beter omgaan met zijn of haar eigen gevoeligheid en leert het zichzelf beter te begrijpen.
Hooggevoelig en op zoek naar prikkels
Niet ieder hooggevoelig kind is rustig en terughoudend. Sommige kinderen hebben juist een grote behoefte aan nieuwe indrukken en zoeken actief naar prikkels. Deze kinderen worden vaak ‘prikkelzoekers’ genoemd. Ze lijken een onuitputtelijke nieuwsgierigheid te hebben en willen constant nieuwe dingen ontdekken.
Doordat ze veel prikkels nodig hebben om zich prettig te voelen, zijn ze vaak ondernemend en energiek. Dit kan soms worden verward met hyperactief gedrag. Ze reageren snel op hun omgeving en zijn vaak enthousiast, maar kunnen ook moeite hebben met grenzen stellen en rust vinden.
Het verschil met ADHD is dat prikkelzoekende hooggevoelige kinderen zich relatief makkelijk kunnen aanpassen wanneer ze op een vriendelijke manier worden aangesproken. Ze begrijpen snel wat er van hen verwacht wordt, terwijl een kind met ADHD hier meer moeite mee heeft. Het is belangrijk om deze kinderen te helpen een balans te vinden tussen voldoende prikkels en momenten van ontspanning.
Hooggevoeligheid als kracht
Hooggevoelige peuters hebben veel sterke eigenschappen. Ze zijn empathisch, opmerkzaam, hebben een rijke fantasie en kunnen verrassend wijze uitspraken doen. Doordat ze zoveel informatie uit hun omgeving opnemen en diepgaand verwerken, komen ze met bijzondere inzichten. Dit kan voor ouders soms verbazingwekkend zijn.
Daarnaast zijn deze kinderen vaak creatief en bedenken ze originele oplossingen voor problemen. Het is belangrijk om hun creativiteit te stimuleren en ruimte te geven voor hun eigen ideeën en gedachten. Door hooggevoeligheid op de juiste manier te begeleiden, kan het een enorme kracht worden.
Help je peuter in balans op te groeien
Hooggevoeligheid is een prachtige eigenschap die gepaard gaat met diepgaande emoties en een sterke intuïtie. Door je peuter te begrijpen en een rustige, gestructureerde omgeving te bieden, help je hem opgroeien in balans.
Wil je meer ondersteuning bij de opvoeding van je hooggevoelige peuter? Ik, Jorieke Kroeze, help je graag verder met praktische adviezen en begeleiding. Samen kijken we naar wat jouw kind nodig heeft om zich veilig en begrepen te voelen.
